"*"အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီပုိး ႏွင့္ စီပိုး အေၾကာင္း သိမွတ္ဖြယ္ရာ အျဖာျဖာ"*"

"*"အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီပုိး ႏွင့္ စီပိုး     အေၾကာင္း သိမွတ္ဖြယ္ရာ အျဖာျဖာ"*"

ယေန ့ကမၻာ့လူဦးေရ၏ ၃-ပံု ၁-ပံု ခန္ ့မွာ ဘီပိုးေရာဂါ ကူးစက္ခံေနၾကရျပီး နာတာ ရွည္ေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္သူ သန္း ၃၅၀-ခန္ ့ရွိေၾကာင္း၊ စီပိုး ကူးစက္ခံရျပီး သူေပါင္း မွာလည္း သန္း ၁၈၀ ရွိျပီး ႏွစ္စဥ္အကူးစက္ခံရသူ ၄-သန္းေက်ာ္ရွိေၾကာင္း၊ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ ့အစီရင္ခံစာမွာ မၾကာေသးခင္က သတိေပးေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဘီပိုး၊ စီပိုးဟာ ကူးစက္ရန္လြယ္ကူတာေၾကာင့္ ကမၻာႏွင့္အ၀ွမ္း ႏွစ္စဥ္လူဦးေရ ၁-သန္း ခန္ ့ ေသဆံုးေနရပါတယ္။ ျမန္မာနိုင္ငံအေနႏွင့္လည္း လူဦးေရ သန္း ၆၀ ၏ ၁၀ ရာ ခိုင္ႏႈန္းမွာ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရျပီးျဖစ္တာေၾကာင့္ က်န္ ၅၄-သန္းေသာ ျပည္ သူမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆးထိုးဖို ့လိုအပ္ေနပါျပီ။ အသည္းေရာင္အသား၀ါပိုး ဟု ဆိုေသာ္လည္း အသားမ၀ါဘဲ အသည္းေရာင္ေသာသူမ်ားလည္း ရွိၾကပါတယ္္။

ဒါေၾ ကာင့့္ ေဆး ပညာေလာကမွာ အသည္းေရာင္ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟုသာ ခပ္တုိတို ေခၚဆိုေလ့ ရွိပါတယ္။ A,B,C,D,E,ႏွင့္ G ဟူ၍ အသညး္ေရာင္ဗိုင္း ရပ္စ္ပိုး (၆) မ်ိဳးရွိျပီး၊ အ သည္းေ ရာင္ေရာဂါ A ႏွင့္ E မွာ ၆-လ အတြင္း ေပ်ာက္ကင္းသြားတာေၾကာင့္ နာတာ ရွည္အသြင္ မျဖစ္ လာတတ္ပါဘူး။ အသညး္ေရာင္ေရာဂါ B ႏွင့္ C မွာ နာတာရွည္ အသြင္ လာတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေသာ အသည္းေရာင္ ေရာဂါ B ႏွင့္ C ေ၀ဒနာရွင္ မ်ားမွာ ၆ လေက်ာ္(သို႕မဟုတ္)တစ္သက္လံုး အသညး္ေရာင္ေရာဂါကို ခံစားေနရျပီးေ နာက္၊ ထိုသူေတြမွာ နာ တာရွည္ အသည္းေရာင္ေရာဂါမွစ၍ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ၊ အသည္းေရာင္ေရာဂါ၊ အသည္းၾကြပ္ေရာဂါ၊ အသည္းကင္ဆာ အထိ တစ္ဆင့္ၿပီး တစ္ဆင့္ ျဖစ္လာေစပါတယ္။

ကိုယ္ခံအားေတြ က်ဆင္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြဟာ အသြင္ေျပာင္းျပီး၀င္ လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ကိုယ္ခံစြမ္းအားေတြ က ထိုပိုးရဲ ့ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ကိုသာ တိုက္ထုတ္နိုင္ပါေတာ့တယ္။ ပိုးကူးစက္ခံရသူေတြ၏ ပ်မ္းမွ် ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက အ သည္း ေရာင္အသား၀ါ ျဖစ္ၾကျပီး၊ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာမျပၾက ပါဘူး။ သို ့ေသာ္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ကိန္းေအာင္းေနပါ ျပီ။ ၄ငး္အနက္ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ်ေ သာ သူေတြဟာ ကိုယ္ခံစြမ္းအား အနည္းအမ်ားေပၚမူတည္၍ ေနာင္ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္၊ ငါးႏွစ္ စ သည္ျဖင့္ အခ်ိန္ၾကာလာတဲ့အခါမွာ အသည္းေရာင္အသား၀ါျဖစ္ လာတတ္ၾ က ပါတယ္။ မန္ဆာခ်ဳးဆက္ျပည္နယ္ အမ်ိဳးသမီးေဆး ရံုၾကီးမွ ဆရာ၀န္မ်ားဟာ ထို ကူးစက္ပိုး၀င္ေနသူ လူနာသံုးသိန္းကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါမွာ၊ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ကိန္းေအာင္းေန တဲ့ ဘီပိုးဟာ ေန ့စဥ္ အေကာင္ေရ ဘီလီယံ ၁၀၀ ပြားမ်ားျပီး၊ စီပိုး က ေန ့စဥ္ အေကာင္ေရ ဘီယီယံ ၁၅၀ ပြားတယ္လို ့ ေၾကာက္ခမန္း လိလိ ေလ့ လာေတြ ့ရွိခဲ့ပါတယ္။

( ဘီပိုး ႏွင့္ စီပိုး တို ့ကြာျခားခ်က္ )
အသည္းေရာင္ေရာဂါ ဘီပိုးဟာ စတင္ကူးစက္ေသာ အသက္အရြယ္ကိုလိုက္၍ နာ တာ ရွည္ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းကြာျခားပါတယ္။ အ ကယ္၍ လူႀကီးအရြယ္မွာ ဘီပိုးစျဖစ္လွ်င္ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ နာတာရွည္ျဖစ္၍၊ က်န္ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ သူ ့အလိုလို ေပ်ာက္ကင္း သြားပါတယ္။ ကေလးဘ၀ မွာ စတင္ျဖစ္ပြားပါက ပိုး၀င္သူ၏ ပ်မ္းမွ် ၃-ပံု ၁-ပံုခန္႕ မွာ နာတာရွည္ျဖစ္၍ ၃-ပံု ၂-ပံုမွာ အလုိလို ေပ်ာက္ကင္းနိုင္ပါတယ္။ ေမြးကင္းစ အရြယ္ မွာ ေရာဂါကူးစက္ခံရပါက ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ နာတာရွည္ျဖစ္ၿပီး၊ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႕ သာ သူ ့အလိုလို ေပ်ာက္ကင္းနိုင္ပါေတာ့တယ္။ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ကေလး ငယ္ မ်ား၏ ကိုယ္ခံစြမ္းအား ေကာင္းမြန္စြာ မဖြံ႕ ၿဖိဳးေသးတာေၾကာင့္ ပါဘဲ။ ဘီေရာ ဂါ ပိုး ရွိေ သာ မိခင္ႏို ့ရည္မွတဆင့္ ရင္ေသြးငယ္သို ့ ကူးစက္နိုင္တာေၾကာင့္ ကေလး ငယ္ အား ေမြး ကင္းစမွ အသက္ ၁-ႏွစ္အတြင္း ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးပါ။
စီပိုးဟာ ဘီပိုးထက္ နာတာရွည္ ျဖစ္မႈႏႈန္းပိုမ်ားပါတယ္။ အသည္းေရာင္ေရာဂါ စီ ပိုးရွိ သူ၏ နာတာရွည္ျဖစ္မႈႏႈန္းမွာ အသက္အ ရြယ္လိုက္၍ ကြာျခားမႈမရိွပါဘူး။ အသည္းေ ရာ င္စီပိုးေရာဂါ ျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ ၁၅ မွ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွွ်သာ ေပ်ာက္ကင္းနိုင္ျပီး၊ က်န္ ၈၀ မွ ၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ သူမ်ားမွာ နာတာရွည္အသည္းေရာင္ ေရာဂါ ျဖစ္ ပြားေ လ့ ရွိပါတယ္။ ယေန ့ခ်ိန္ထိ စီိပိုးတြင္ ဘီ ပိုးကဲ့သို႕ ကာကြယ္ေဆး ထိထိေ ရာက္ေရာက္ မရွိေသးပါဘူး။ သို ့ေသာ္ ကံေကာင္းသည့္အခ်က္မွာ စီ ေရာဂါပိုးဟာ ဘီ ေရာဂါပိုး ေလာက္ ကူးစက္ႏႈန္း မမ်ားၾကေသးပါဘူး။

( ဘီပိုး ႏွင့္ စီပိုး တို ့ ကူးစက္ပံုနည္းလမ္းမ်ား )
အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားခဲ့သလိုပါဘဲ ယေန ့ကမၻာႏွင့္အ၀ွမ္း အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီ ႏွင့္ စီ ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရသူဦးေရ တ ျဖည္းျဖည္း တိုးပြားလာေနတာေၾကာင့္ ထိုေ ရာဂါမ်ားႏွင့္ပက္သတ္၍ ကူးစက္နိုင္ပံုကို ဗဟုသုတအျဖစ္ အျမင္က်ယ္သိထား သင့္ ပါျပီ။ အရပ္သံုးစကားမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ေအဘီစီ ဟုအလြယ္တကူေခၚေ၀ၚေနၾကေ သာ ေအအိုင္ဒီအက္စ္၊ အသည္းေရာင္ အသား၀ါ ဘီ ႏွင့္ စီေရာဂါပိုးမ်ား ဟာ ေယ ဘုယ်အားျဖင့္ ကူးစက္ပံုခ်င္း ေတာ္ေတာ္ေလး ဆင္တူၾကပါတယ္။
(၁) မိသားစုအခ်င္းခ်င္း တစ္အိမ္တည္းအတူတူေနလွ်င္ (ဘီပိုး က ကူးစက္ႏိုင္ဖို႔မ်ားျပီး၊ စီပိုး ကေတာ့ မကူးစက္နိုင္ပါ)
(၂) ေရာဂါပိုး႐ွိေသာသူ ၏ ေသြးနဲ႔ထိလွ်င္္ (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ေသခ်ာေပါက္ ကူးစက္နိုင္ပါတယ္)
(၃) ေရာဂါပိုး႐ွိသူသံုးထားေသာ အပ္နဲ႔ဆိုလွ်င္ (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ေသခ်ာေ ပါက္ ကူးစက္နိုင္ပါတယ္)
(၄) မူးယစ္ေဆးဝါး အေၾကာေဆးထိုးျပီး အပ္ေတြေရာသံုးလွ်င္ (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ေသခ်ာေပါက္ကူးစက္နိုင္ပါတယ္)
(၅) ပိုး႐ွိသူ၏ ေသြးသြင္းမိလွ်င္ (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ေသခ်ာေပါက္ကူး စက္ နိုင္ပါတယ္)
(၆) ပိုးရွိသူ၏ သြားပြတ္တံ၊ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဓား သံုးမိလွ်င္ (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစ လံုး ေသခ်ာေပါက္ကူးစက္နိုင္ပါတယ္)
(၇) ပုိးမသန္႔စင္တဲ့ ခြဲစိတ္မႈမ်ားမွ တဆင့္ (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ေသခ်ာေပါက္ ကူးစက္နိုင္ပါတယ္)
(၈) ေက်ာက္ကပ္ေဆးတဲ့ စက္မွာ ပိုးပါသြားလွ်င္ (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ေသခ်ာေ ပါက္ကူးစက္နိုင္ပါတယ္)
(၉) ႏႈတ္ခမ္းခ်င္းထိမိလွ်င္(တံေတြးကတစ္ဆင့္) (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ကူးစက္ ဖို ့ခဲ ယဥ္းပါတယ္)
(၁၀) ပိုးရွိသူႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံျခင္း (ဘီပိုး က ေသခ်ာေပါက္ကူးစက္နိုင္ျပီး၊ စီပိုး ကေ တာ့ ကူးစက္ဖို ့ခဲယဥ္းပါတယ္)
(၁၁) သာမန္ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္နမ္းရႈံ ့ျခင္း (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး မကူးစက္နိုင္ပါ)
(၁၂) မိခင္ မွ ကေလးသို႔ (ဘီပိုး က ေသခ်ာေပါက္ကူးစက္နိုင္ျပီး၊ စီပိုး ကေတာ့ ကူး စက္ ဖို ့ခဲယဥ္းပါတယ္)
(၁၃) ေခြ်းမွ တဆင့္ (ဘီပိုး က ကူးစက္ႏိုင္ဖို႔မ်ားျပီး၊ စီပိုး က မကူးစက္နိုင္ပါ)
(၁၄) ပိုးပါတဲ့ကိရိယာေတြနဲ႔ ျခစ္မိရင္၊ေဖာက္မိ လွ်င္(ဥပမာ-နားေဖာက္ျခင္း၊ ေဆးမင္ေၾကာင္ထိုးျခင္း၊ လက္သည္းညွပ္၊ သြားႏႈတ္၊ ရွားျခစ္၊ ရွားဆဲြျခင္း) (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ေသခ်ာေပါက္ကူးစက္နိုင္ပါတယ္)
(၁၅) ေရာဂါပိုးရွိသူ၏ အဂၤ ါ အစိတ္ အပိုင္း ႏွင့္ တစ္သွ်ဴးမ်ား အစားထိုး ကုသမိလွ်င္ (ဘီပိုး ေရာ စီပိုး ၂ မ်ိဳးစလံုး ေသခ်ာေပါက္ကူးစက္နိုင္ပါတယ္)

<မွတ္ခ်က္> (၁) အကယ္၍ မိသားစု၀င္ထဲမွာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ ဘီ (သို ့မဟုတ္) စီပိုးရွိေနပါက၊ ထိုသူအတြက္ ပန္းကန္၊ ခြက္ ေယာက္၊ ဇြန္း စတာေတြကို ခြဲ၍ သီးျခား သံုးသင့္ပါတယ္။ (ေရေႏြးဆူဆူမွာ အခ်ိန္ ၅-မိနစ္ခန္ ့ၾကာေအာင္စိမ္ ၍ ေဆးေၾကာ မွသာ ထိုပိုးေတြ ေသေစနိုင္မွာပါ) (၂) တစ္လင္တစ္မယား အိမ္ေထာင္ေရးေ စာင့္ ထိန္းေသာ စံုတဲြမ်ားအေနျဖင့္ တစ္ဦးဦးတြင္ စီပိုး႐ွိပါ က တာ႐ွည္စြာ ကြန္ဒံုးအ သံုး ျပဳရန္ မလိုအပ္ေၾကာင္း ေရာဂါကာကြယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးစင္တာ (CDC) မွ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။

( ဘီပိုး စီပိုး ကူးစက္ခံျပီးသူမ်ား အထူး သတိျပဳ ေရွာင္ၾကဥ္ရန္ )
(၁) ေဆးလိပ္ မေသာက္ပါႏွင့္ (၂) အသည္းကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ေသာ ဆိုးေဆးပါတဲ့ အစားအေသာက္မ်ား၊ မႈိတက္ေသာ အစား အစာမ်ား၊ သက္တမ္းလြန္ ပဋိဇီ၀ေ ဆး ၀ါးမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ (၃) စီေရာဂါပိုး႐ွိသူသည္ အရက္သံုးစြဲပါက အသည္းေျခာက္ႏႈ န္း ပိုျမန္ဆန္သည့္အတြက္ အရက္၊ ဘီယာ၊ ၀ိုင္၊ ထန္းရည္ စသည္တို႔ကိုလံုး ၀ေ႐ွာင္ၾ ကဥ္ပါ (၄) ေသြးမလွဴပါႏွင့္ (၅) မိမိတြင္ ဘီပိုး (သို ့မဟုတ္) စီပိုး ရွိေနေၾကာင္း ကို ေဆး ကုသမႈခံယူတိုင္း သက္ဆိုင္ရာ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမမ်ားအား အသိေ ပး ေျပာၾ ကား ပါ (၆) ဘီပိုး (သို ့မဟုတ္) စီပိုး သယ္ေဆာင္သူဟာ မိမိ၏ မိသားစုမွာသာမက၊ အလုပ္အကိုင္ ပတ္၀န္းက်င္ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာလည္း အသိစိတ္ဓာတ္ျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္ အသံုးအေဆာင္ ေရခြက္တို႕ ကို သီးသန္႕ထား၍ အသံုးျပဳပါ (၇) ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ သံ ဓါတ္ မ်ားလွ်င္ အသည္းမွာ အမာ႐ြတ္ပိုထင္လြယ္သျဖင့္ သံဓါတ္မ်ားစြာပါေသာ အစား အစာမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ အသည္း၊ အျမစ္၊ ကလီစာ၊ ေသြးခဲ မ်ား၊ အနီေရာင္အသားမ်ား ႏွင့္ သံဓါတ္အားျဖည့္ ပဋိဇီ၀ေဆး၀ါးမ်ားကို ေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါ (၈) ဗီတာမင္စီက သံဓါတ္ကို အူလမ္း ေၾကာင္းမွ စုပ္ယူမႈမ်ားေစသျဖင့္ ဗီတာမင္စီဓာတ္ မ်ားစြာပါေသာ ေ႐ွာက္သီး၊ သံပရာသီး၊ ဂရိတ္ဖ႐ုသီး စသည့္အရည္႐ႊမ္းေသာ အသီးမ်ားကို အလြန္အကြ်ံ စား သံုးျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါ (၉) ေရာဂါပိုး ၀င္ျပီးသူမ်ားအဖို ့ ဗီတာမင္စီ ျဖည့္စြက္ ပဋိဇီ ၀ေဆး၀ါးမ်ား ကို (လံုး၀) ေ႐ွာင္ၾကဥ္ပါ (သို ့မဟုတ္) ဆရာ၀န္၏ ညႊန္ၾကားမႈမရွိဘဲ မလိုအပ္ဘဲ ႏွင့္ မမွီ၀ဲပါႏွင့္ (၁၀) အဆီမ်ားေသာ အသား မ်ား၊ ခရု၊ ဂဏန္း ကဲ့ သို ့အ ခြံမာေသာ ေရသတၱ၀ါမ်ား၊ ပင္လယ္စာမ်ား ကိုေရွာင္ပါ (၁၁) အ၀မလြန္ပါေစႏွင့္။

(ေဆာင္းပါးရွင္…ေပါက္ေပါက္…မွ်ေ၀သည္)